Eklendikleri sözcüklerin cümledeki görevlerini belirleyen eklerdir. Çekim ekleri ikiye ayrılır:
İsim Çekim Ekleri
Hal (durum ekleri): isimlere getirilen ve ismi çeşitli görevlere sokan eklerdir. Dörde ayrılır.
*yalın hal: ismin herhangi bir hal(durum eki) almamış halidir.
*belirtme hal eki: (-ı, – i, – u, – ü) okulu, evi, sınıfı
*yönelme hal eki: (-e, – a) okula, eve, sınıfa
*bulunma hal eki: (-de, – da, – te, – ta) okulda, evde, sınıfta
*çıkma hal eki: (-den, – dan, – ten, – tan) okuldan, evden, sınıftan
İyelik Ekleri: Sonuna geldiği ismin kime neye ait olduğunu belirtir. ” im, in, imiz, iniz, leri” şeklinde bütün şahıslar için ayrı bir iyelik eki vardır.
1. Tekil kişi …… Kalem-im
2. Tekil kişi……..Kalem-in
3. Tekil kişi……… Kalem-i
1. Çoğul kişi……..kalem-imiz
2. Çoğul kişi…….. Kalem-iniz
3. Çoğul kişi…….. kalem-leri
Çoğul (Çokluk) Ekleri: Aynı türden birden çok varlığı belirten ” ler, lar” eklerdir.
İnsanları anlamak çok zor.
Çocuklar havuz kenarında keyifle oynuyor.
Not:
Çoğul ekleri cümleye farklı anlamlar da katabilir.
Almanlar bu savaşa katılmadı. (ulus hanedan)
Beş yaşlarında bir çocuktu. (yaklaşıklık) Ahmet beyler yeni geldiler. (saygı)
Biz nice fatihler yetiştirdik. (benzerleri)
Tamlama Ekleri: isim tamlamalari aralarında anlamca ilgi bulunan biri diğerini iyelik (sahiplik) yönünden bütünleyen en az iki farklı isimden meydana gelmiş kelime grubudur.
İsim tamlamalarında birinci sözcük grubuna tamlayan ikinci sözcük grubuna tamlanan denir.
** Tamlayan eki ” ilgi eki olarak da adlandırılır.
İsim tamlamalarında yaygın olarak kullanılan tamlayan eki ” – ın(in, un, ün) ” şeklinde, tamlanan eki ise ” – ı(i,u, ü)
Çocuğun çantası
adamın gülmesi
gecenin seyri
gençlerin çalışması
tamlayan-tamlanan
***isim tamlamalarında tamlayan zamir olduğunda birinci ve ikinci kişilerde farklı tamlama ekleri kullanılır.
Benim evim
Senin evin
Onun evi
Bizim evimiz
Sizin eviniz
Onların evi
tamlayan tamlanan
Fiil Çekim Ekleri
Fiillere gelerek fiilin zamanını, zaman anlamı yoksa anlamını, fiili gerçekleştiren kişiyi gösteren eklerdir. Bu ekler fiilin anlamını değiştirmez.
**Kip Ekleri konusunda detaylı ele alınmıştır. Türkçe notları bölümünden inceleyebilirsiniz.
Çekim Ekleri
Our Score